ड्रायव्हिंग लायसन्स – संपूर्ण माहिती आणि अर्ज प्रक्रिया

ड्रायव्हिंग लायसन्स म्हणजे काय?

ड्रायव्हिंग लायसन्स (Driving Licence) हे भारत सरकारने दिलेले अधिकृत परवाना (License) आहे, जे वाहनचालकांना कायदेशीररित्या रस्त्यावर वाहन चालवण्याचा अधिकार देते.

हे लायसन्स वाहनचालकाचे ओळखपत्र म्हणूनही वापरले जाते आणि वाहनाच्या सुरक्षित आणि कायदेशीर वापरासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

---

ड्रायव्हिंग लायसन्सचे प्रकार (Types of Driving Licence)

1. लर्निंग लायसन्स (Learning Licence)

हे तात्पुरते परवाना असते आणि स्थायी लायसन्स घेण्याआधी अनिवार्य असते.

वैधता: 6 महिने

लर्निंग लायसन्स मिळवण्यासाठी वाहन चालवण्याची प्राथमिक माहिती असणे आवश्यक आहे.

2. परमनंट लायसन्स (Permanent Driving Licence)

हे लर्निंग लायसन्सनंतर 30 दिवसांनी अर्ज करता येते.

स्थायी लायसन्स मिळवण्यासाठी ड्रायव्हिंग टेस्ट द्यावी लागते.

वैधता: 20 वर्षाखालील लोकांसाठी 40 वर्षांपर्यंत आणि 50 वर्षांवरील लोकांसाठी 5 वर्षे.

3. व्यावसायिक लायसन्स (Commercial Driving Licence - CDL)

ट्रक, बस, टॅक्सी, मालवाहतूक वाहने चालवण्यासाठी आवश्यक असते.

अर्जदाराचे वय 18 ते 20 वर्षे (वाहन प्रकारानुसार) असावे.

या लायसन्ससाठी व्यावसायिक वाहन प्रशिक्षण आवश्यक आहे.

4. आंतरराष्ट्रीय लायसन्स (International Driving Permit - IDP)

हे परदेशात वाहन चालवण्यासाठी आवश्यक असते.

अर्ज करण्यासाठी परमनंट लायसन्स असणे आवश्यक आहे.

---

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी आवश्यक पात्रता (Eligibility for Driving Licence)

✅ वय:

दुचाकी आणि हलकी चारचाकी (LMV) साठी: 18 वर्षे पूर्ण असणे आवश्यक आहे.

व्यावसायिक वाहनांसाठी: 20 वर्षे पूर्ण असणे आवश्यक आहे.

✅ लर्निंग लायसन्स:

परमनंट लायसन्ससाठी लर्निंग लायसन्स काढणे अनिवार्य आहे.

लर्निंग लायसन्स मिळाल्यानंतर 30 दिवसांनंतर परमनंट लायसन्ससाठी अर्ज करता येतो.

✅ ड्रायव्हिंग टेस्ट:

परमनंट लायसन्ससाठी ड्रायव्हिंग टेस्ट उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे.

---

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी आवश्यक कागदपत्रे (Documents Required for Driving Licence)

1. ओळखपत्र (Identity Proof)

✅ आधार कार्ड

✅ पॅन कार्ड

✅ पासपोर्ट

✅ मतदार ओळखपत्र

2. पत्ता पुरावा (Address Proof)

✅ वीज बिल

✅ बँक पासबुक

✅ रेशन कार्ड

✅ भाडे करारनामा (Rent Agreement)

3. वयाचा पुरावा (Age Proof)

✅ जन्म प्रमाणपत्र

✅ 10वीचे मार्कशीट

✅ पासपोर्ट

4. पासपोर्ट साईज फोटो

✅ 3-5 रंगीत छायाचित्रे आवश्यक असतात.

---

ड्रायव्हिंग लायसन्स काढण्याची प्रक्रिया (Application Process for Driving Licence)

ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया (Online Process)

1. RTO (Regional Transport Office) ची अधिकृत वेबसाइट उघडा:
   👉 https://parivahan.gov.in

2. "Apply for Learner Licence" पर्याय निवडा.

3. फॉर्ममध्ये सर्व आवश्यक माहिती भरा.

4. कागदपत्रे अपलोड करा.

5. अर्जाची फी भरा (₹200-₹500 वाहन प्रकारानुसार).

6. लर्निंग लायसन्ससाठी ऑनलाइन परीक्षा द्या.

7. लर्निंग लायसन्स मिळाल्यावर, परमनंट लायसन्ससाठी 30 दिवसांनी अर्ज करा.

ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया (Offline Process)

1. नजीकच्या RTO कार्यालयात जा.

2. फॉर्म 1 आणि फॉर्म 2 भरा.

3. सर्व आवश्यक कागदपत्रे संलग्न करा.

4. अर्जाची फी भरा आणि अपॉइंटमेंट घ्या.

5. लर्निंग लायसन्स मिळाल्यावर ड्रायव्हिंग टेस्ट द्या.

6. टेस्ट उत्तीर्ण झाल्यावर परमनंट लायसन्स दिले जाते.

---

ड्रायव्हिंग टेस्ट कशी असते?

✅ सोप्या प्रश्नांवर आधारित लेखी परीक्षा (Learner’s Licence साठी).

✅ प्रत्यक्ष ड्रायव्हिंग कौशल्य चाचणी (Permanent Licence साठी).

✅ टेस्टमध्ये वाहनाचे योग्य नियंत्रण, ट्रॅफिक नियमांचे पालन आणि पार्किंग कौशल्य पाहिले जाते.

---

ड्रायव्हिंग लायसन्स हरवल्यास काय करावे?

1. पोलीस ठाण्यात तक्रार दाखल करा आणि FIR घ्या.

2. RTO कार्यालयात जाऊन डुप्लिकेट लायसन्ससाठी अर्ज करा.

3. आवश्यक कागदपत्रे आणि अर्ज फी जमा करा.

4. तपासणी पूर्ण झाल्यानंतर नवीन लायसन्स दिले जाते.

---

ड्रायव्हिंग लायसन्स आणि डिजिटल भारत

आता डिजिटल ड्रायव्हिंग लायसन्स उपलब्ध आहे, जे mParivahan आणि DigiLocker अ‍ॅपद्वारे वापरता येते.

यामुळे वाहतूक पोलिसांकडून तपासणीवेळी कागदपत्रे दाखवण्याची गरज कमी झाली आहे.

---

ड्रायव्हिंग करताना पालन करावयाचे महत्त्वाचे नियम (Driving Rules to Follow)

✔️ सुरक्षित वेगमर्यादा पाळा.

✔️ सिग्नल आणि ट्रॅफिक नियमांचे पालन करा.

✔️ सिट बेल्ट/हेल्मेट वापरा.

✔️ मद्यसेवन करून वाहन चालवू नका.

✔️ मोबाईल फोनचा वापर टाळा.

---

निष्कर्ष

ड्रायव्हिंग लायसन्स हे वाहनचालकांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे. योग्य नियमांचे पालन करून सुरक्षित आणि जबाबदार वाहनचालक बना!

💡 हा लेख उपयुक्त वाटल्यास तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा! 🚗😊