💼 इनकम टॅक्स रिटर्न भरताना बऱ्याच लोकांकडून होणाऱ्या ५ सामान्य चुका – टाळा आणि दंड वाचवा!

प्रत्येक आर्थिक वर्षाच्या शेवटी जेव्हा इनकम टॅक्स रिटर्न (ITR) भरण्याची वेळ येते, तेव्हा अनेक लोक घाईगडबडीत किंवा पुरेशी माहिती नसल्यामुळे काही महत्त्वाच्या चुका करतात. या चुकांमुळे ना फक्त रिटर्न प्रोसेसिंगमध्ये उशीर होतो, तर कधी कधी इनकम टॅक्स डिपार्टमेंटकडून नोटीस येण्याची शक्यता देखील निर्माण होते.

या ब्लॉगमध्ये आपण पाहूया अशा ५ सर्वसामान्य चुका ज्या बर्‍याच लोकांकडून ITR भरताना केल्या जातात – आणि त्यापासून वाचण्यासाठी उपाय काय आहेत.

---

🧾 टॅक्स फाईल करणे: जबाबदारी आणि अचूक माहिती यांचा समतोल

ITR फाईल करणे म्हणजे फक्त एक फॉर्म भरणे नाही, तर सरकारला आपल्या उत्पन्न, गुंतवणूक आणि भरलेल्या कराचा हिशोब देणे असते. त्यामुळे त्यात अचूकता आवश्यक आहे.

---

❌ १. चुकीचा ITR फॉर्म निवडणे

ही सर्वात सामान्य आणि गंभीर चूक आहे.

उदाहरण:

जर तुमचं उत्पन्न सैलरीबरोबरच कॅपिटल गेन किंवा फ्रीलान्सिंगमधून येत असेल, आणि तुम्ही फक्त ITR-1 वापरत असाल, तर तो चुकीचा फॉर्म होतो.

उपाय:

तुमच्या उत्पन्नाच्या स्त्रोतांनुसार योग्य ITR फॉर्म निवडा.

ITR-1: फक्त सैलरी, एक हाउस प्रॉपर्टी आणि इतर छोटे स्रोत

ITR-2: कॅपिटल गेन, NRI स्टेटस किंवा एकापेक्षा अधिक प्रॉपर्टी

ITR-3: व्यवसाय किंवा फ्रीलान्सिंगमधून उत्पन्न असलेल्यांसाठी

ITR-4: प्रिझम्प्टिव्ह टॅक्सेशनसाठी (44ADA/44AE इ.)

---

❌ २. करपात्र उत्पन्नाचे चुकीचे गणित

अनेक वेळा लोक वजावट (deduction), स्टँडर्ड डिडक्शन किंवा गुंतवणुकीच्या रकमा चुकीच्या पद्धतीने मोजतात.

सामान्य चुका:

80C खाली ₹1.5 लाखापेक्षा जास्त वजावट दाखवणे

HRA वजावट चुकीच्या पद्धतीने गणना करणे

शेअर्स किंवा म्युच्युअल फंडमधील नफा दाखवणे टाळणे

उपाय:

तुमच्या सैलरी स्लिप, Form 16, AIS (Annual Information Statement) आणि बँक स्टेटमेंट तपासून गणना करा.

शंका असल्यास चार्टर्ड अकाउंटंट किंवा कर सल्लागाराची मदत घ्या.

---

❌ ३. बँक खात्याचा तपशील चुकीचा भरणे

बऱ्याच वेळा लोक बँक खाते क्रमांक किंवा IFSC कोड चुकीचा भरतात, ज्यामुळे रिफंड मिळण्यात अडचण येते.

उपाय:

फॉर्म सबमिट करण्याआधी तपशील तीनदा क्रॉसचेक करा.

खातं प्री-वॅलिडेटेड असणं आवश्यक आहे.

---

❌ ४. आवश्यक कागदपत्रे अपलोड न करणे

काही विशिष्ट प्रकारच्या उत्पन्नासाठी अ‍ॅडिशनल कागदपत्रांची आवश्यकता असते, उदा. कॅपिटल गेन स्टेटमेंट, ऑडिट रिपोर्ट वगैरे.

उपाय:

मागितलेली कागदपत्रे योग्य फॉरमॅटमध्ये (PDF इ.) आणि योग्य आकारात अपलोड करा.

Form 26AS आणि AIS यांचा नीट अभ्यास करा आणि त्यात दिलेली माहिती तुमच्या ITR मध्ये समाविष्ट झाली आहे का हे तपासा.

---

❌ ५. रिटर्न फाईल केल्यानंतर ‘Verify’ न करणे

बर्‍याच वेळा लोक रिटर्न फाईल करतात पण त्याचा ई-वेरिफिकेशन करत नाहीत, त्यामुळे रिटर्न वैध ठरत नाही.

उपाय:

रिटर्न फाईल केल्यानंतर ३० दिवसांच्या आत त्याचे ई-वेरिफिकेशन करणे आवश्यक आहे.

ई-वेरिफिकेशन करण्याचे मार्ग:

आधार OTP द्वारे

नेट बँकिंग वापरून

डिमॅट खात्यामधून

किंवा ITR-V फॉर्म साइन करून पोस्टाने पाठवून

---

💡 अतिरिक्त टिप: शेवटच्या क्षणी घाई करू नका

अनेक लोक अंतिम तारखेची वाट पाहतात आणि मग घाईगडबडीत चुका करतात. त्यामुळे:

वेळेत रिटर्न फाईल करा

त्रुटी टाळा

रिफंड लवकर मिळवा

आणि मनःशांती मिळवा

---

📌 निष्कर्ष

ITR फाईल करताना या ५ सामान्य चुका टाळल्या, तर तुमचा रिटर्न लवकर प्रोसेस होईल, रिफंड वेळेवर मिळेल, आणि आयकर विभागाकडून येणाऱ्या नोटिसांची शक्यता टळेल.

जाणून-समजून टॅक्स भरणं ही तुमची जबाबदारी आहे, त्यामुळे सावध राहा, अचूक भरा आणि वेळेत फाईल करा.

---

❓सतत विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

प्र. 1: चुकीचा ITR फॉर्म निवडला तर काय करावे?

उ: रिवाइज रिटर्न फाईल करा आणि योग्य फॉर्म निवडा.

प्र. 2: ई-वेरिफिकेशन गरजेचे आहे का?

उ: होय. ई-वेरिफिकेशन केल्याशिवाय रिटर्न वैध ठरत नाही.

प्र. 3: रिटर्न फाईल करणे अनिवार्य आहे का?

उ: जर तुमचे एकूण उत्पन्न करपात्र मर्यादेपेक्षा जास्त असेल, तर हो.

प्र. 4: ITR फाईल करण्याची शेवटची तारीख कोणती?

उ: सामान्यतः ३१ जुलै, जर सरकारने मुदतवाढ दिली नसेल तर.