🖋️ नोटरी (Notary) म्हणजे काय? – संपूर्ण माहिती मराठीत

काही सरकारी व कायदेशीर कागदपत्रांना अधिकृत मान्यता देण्यासाठी नोटरी करणे अत्यंत आवश्यक असते. बहुतांश शासकीय किंवा न्यायालयीन प्रक्रियांमध्ये नोटरी केलेले दस्तऐवजच ग्राह्य धरले जातात.

चला तर मग पाहूया, नोटरी म्हणजे काय? ती कशी केली जाते? कोण करतो? आणि कोणत्या प्रकारचे कागदपत्र नोटरीसाठी आवश्यक असतात?

---

📌 नोटरी म्हणजे काय?

नोटरी ही एक कायदेशीर प्रक्रिया आहे जिच्यामध्ये अधिकृत नोटरी पब्लिक (Notary Public) एखाद्या दस्तऐवजावर शिक्कामोर्तब करून त्या दस्तऐवजाच्या प्रमाणिकतेची व वैधतेची खात्री देतो.

नोटरी म्हणजे "प्रमाणित करणं" किंवा एखाद्या कागदपत्रावर सरकारी मान्यता मिळवणे.

---

🧑‍⚖️ नोटरी पब्लिक म्हणजे कोण?

नोटरी पब्लिक हा केंद्र सरकार किंवा राज्य सरकारकडून नेमलेला अधिकृत व्यक्ती असतो, जो कायदेशीर कागदपत्रांवर सत्यापनाची प्रक्रिया पार पाडतो. त्याच्या नावावर शिक्का, नोंदणी क्रमांक आणि स्वाक्षरी असते.

नोटरी पब्लिक ही भारतात "The Notaries Act, 1952" अंतर्गत नियुक्त केली जाते.

---

🧾 कोणती कागदपत्रे नोटरी करता येतात?

क्र.	दस्तऐवजाचे नाव
1.	प्रतिज्ञापत्र (Affidavit)
2.	रेंट अ‍ॅग्रीमेंट / भाडेकरार
3.	जन्म / मृत्यू प्रमाणपत्राच्या प्रत
4.	शालेय / महाविद्यालयीन प्रमाणपत्र
5.	ओळखपत्रे (पॅन, आधार)
6.	शपथपत्र, निवडणूक नामनिर्देशन
7.	अर्जपत्र (उदा. नोकरी, शिष्यवृत्ती)
8.	इन्कम / कास्ट / डोमिसाईल प्रमाणपत्रासाठी आधार दस्त
9.	General Power of Attorney (GPA)
10.	Sale Deeds, Gift Deeds (कधी कधी)

---

📝 नोटरी करण्याची प्रक्रिया

1. मूळ दस्तऐवज तयार करा – Word मध्ये टाईप करून प्रिंट घ्या

2. स्वाक्षऱ्या करा – संबंधित व्यक्तीच्या स्वाक्षऱ्या आवश्यक

3. ओळखपत्र सादर करा – नोटरी पब्लिकला तुमचा फोटो ID दाखवा

4. नोटरी ऑफिसला भेट द्या – जवळच्या वकिलाच्या / नोटरीच्या कार्यालयात

5. नोटरी पब्लिक कडून तपासणी – तो कागदपत्र तपासतो

6. शिक्का व स्वाक्षरी – नोटरी शिक्का, नाव, दिनांक, नोंदणी क्र. लावतो

7. नोंद वहीत केली जाते – त्या नोटरीची स्वतःची नोंदवही असते

---

💰 नोटरी फी किती असते?

भारत सरकारने निश्चित केलेले दर खालील प्रमाणे (प्रकारानुसार बदलू शकतात):

प्रकार	नोटरी फी (सरासरी)
सामान्य प्रतिज्ञापत्र	₹10 ते ₹50
भाडेकरार	₹50 ते ₹200
पावती / अ‍ॅग्रीमेंट / इतर दस्त	₹20 ते ₹500
GPA / Sale Deed	₹100 ते ₹500

नोंद: काही वकिलांमार्फत नोटरी केल्यास सेवा फी वेगळी असू शकते.

---

📍 नोटरी कुठे करावी?

वकिलांचे कार्यालय

जिल्हा न्यायालय परिसर

तहसील कार्यालय

ऑनलाईन नोटरी (काही सेवा आता उपलब्ध)

अधिकृत नोटरी लिस्ट: https://legalaffairs.gov.in (Govt. of India)

---

⚖️ नोटरीचे कायदेशीर महत्त्व

दस्तऐवजाला वैधता प्राप्त होते

न्यायालयात ग्राह्य धरले जाते

बनावट कागदपत्रांपासून संरक्षण

सरकारी योजनांसाठी विश्वासार्हता

कायदेशीर पुरावा म्हणून वापरता येते

---

🧐 नोटरी करताना लक्षात ठेवण्यासारख्या गोष्टी

नेहमी अधिकृत व नोंदणीकृत नोटरी पब्लिक कडेच जा

ID दाखवणे आवश्यक आहे

मूळ व प्रत कागदपत्र दोन्ही बरोबर ठेवा

संपूर्ण माहिती अचूक द्या

शिक्क्यावर नाव, तारीख व नोंदणी क्र. असणे आवश्यक आहे

हस्ताक्षर स्पष्ट असावे

---

❓ वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

Q. नोटरीची वैधता किती दिवस असते?

👉 नोटरी हा एक शिक्कामोर्तब प्रक्रिया आहे, त्याची कालमर्यादा नाही, तो कायदेशीर दस्तऐवज सिद्ध करतो.

Q. नोटरी आणि रजिस्ट्रेशन यात काय फरक आहे?

👉 नोटरी ही प्रमाणीकरण प्रक्रिया आहे, तर रजिस्ट्रेशन म्हणजे सरकारी कार्यालयात दस्त नोंदवणे.

Q. ऑनलाइन नोटरी करता येते का?

👉 होय, काही सेवा ऑनलाईन उपलब्ध आहेत, पण त्या सर्व व्यवहारांसाठी मान्य नसतात.

Q. कोण नोटरी करू शकतो?

👉 वकिल (5 वर्षांहून अधिक अनुभव) आणि शासनाने अधिकृत केलेले लोक, नोटरी पब्लिक म्हणून कार्य करतात.

---

🔚 निष्कर्ष

नोटरी ही अनेक कायदेशीर कामांसाठी अत्यावश्यक प्रक्रिया आहे. योग्य कागदपत्र, अधिकृत नोटरी पब्लिक, आणि नियमांनुसार कार्य केल्यास तुमचे दस्तऐवज शासकीयदृष्ट्या वैध आणि ग्राह्य ठरतात.

---

तुमच्याकडे नोटरीबद्दल अजून प्रश्न आहेत का? कागदपत्रांबद्दल मार्गदर्शन हवं आहे का? कमेंट करा किंवा विचारून घ्या – मी मदतीसाठी येथे आहे. ✅🖋️📄