👩‍👧 मुख्यमंत्री मातोश्री योजना – मातांसाठी सन्मान आणि आधार

"आई म्हणजे माया, आई म्हणजे आश्रय."

या भावनेला अनुसरून महाराष्ट्र सरकारने माता वर्गासाठी ‘मुख्यमंत्री मातोश्री योजना’ सुरू केली आहे. या योजनेचा उद्देश म्हणजे गर्भवती महिलांना आणि स्तनपान करणाऱ्या मातांना आर्थिक सहाय्य देऊन, त्यांच्या पोषणाची व आरोग्याची काळजी घेणे आणि बाळाला चांगल्या आरोग्याची सुरुवात मिळवून देणे.

---

🎯 योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट

गरोदर व स्तनपान करणाऱ्या महिलांना आर्थिक सहाय्य देणे

मातृत्व काळातील पोषण व आरोग्यासाठी थेट निधी

बाळाच्या जन्मानंतर योग्य काळजी घेता यावी

माता व बाल मृत्यू दर कमी करणे

अंगणवाडी सेवांचा उपयोग वाढवणे

---

🗂️ योजनेची माहिती

घटक	माहिती
योजना नाव	मुख्यमंत्री मातोश्री योजना (Mukhyamantri Matoshree Yojana)
सुरुवात	महाराष्ट्र शासन – 2017 पासून
अंमलबजावणी विभाग	महिला व बालविकास विभाग
लाभार्थी वर्ग	गरोदर व स्तनपान करणाऱ्या माता
लाभ स्वरूप	₹5,000/- ची आर्थिक मदत (प्रतिगर्भावस्थेसाठी एकदाच)
रक्कम जमा होण्याची पद्धत	DBT प्रणालीने थेट बँक खात्यात
लाभ देण्याची वेळ	गर्भावस्थेच्या विशिष्ट टप्प्यांवर हप्त्यांमध्ये दिली जाते

---

👩‍🍼 पात्रता निकष

निकष	तपशील
लाभार्थी महिला	कोणतीही गर्भवती महिला व स्तनपान करणारी माता
बालक क्रमांक	पहिल्या २ जिवंत बाळांकरिता ही योजना लागू
नोंदणी	अंगणवाडी केंद्रावर अनिवार्य नोंदणी आवश्यक
सेवाभोग	किमान ६ महिन्यांपर्यंत अंगणवाडी सेवा घेतली पाहिजे
कुटुंबाचे उत्पन्न	कधी कधी उत्पन्न मर्यादा असते (स्थानिक निकषांनुसार), परंतु योजना प्रामुख्याने सर्वसामान्यांसाठी
सरकारी नोकरदार महिलांना	लागू नाही (काही अपवाद वगळता)

---

💸 लाभ रक्कम व हप्ता प्रणाली

टप्पा	रक्कम
पहिला हप्ता: गर्भधारण नोंदणी	₹1,000
दुसरा हप्ता: प्रसूतीपूर्व तपासणी	₹2,000
तिसरा हप्ता: बाळंतपणानंतर लसीकरण इ.	₹2,000
एकूण	₹5,000/-

टीप: हप्ता रक्कम काही वेळा जिल्हा प्रशासनाच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार थोडीफार वेगळी असू शकते.

---

📄 आवश्यक कागदपत्रे

1. आधार कार्ड (महिला व कुटुंबप्रमुख)

2. गर्भधारण नोंदणी प्रमाणपत्र (ANM/ASHA कडून)

3. अंगणवाडी केंद्र नोंदणी कागदपत्र

4. बँक खाते (महिलेच्या नावाने)

5. कुटुंबाचा उतारा / राशन कार्ड

6. स्त्रीचे विवाह प्रमाणपत्र (जर लागू असल्यास)

---

📝 अर्ज प्रक्रिया

👉 पायरी 1:

गर्भधारण झाल्यानंतर सर्वप्रथम जवळच्या अंगणवाडी केंद्रात नोंदणी करा.

👉 पायरी 2:

ASHA कार्यकर्ती आणि अंगणवाडी सेविकेच्या सहकार्याने आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता करा.

👉 पायरी 3:

प्रत्येक टप्प्याच्या सेवांचा लाभ घेतल्यावर संबंधित प्रमाणपत्रे जमा करा.

👉 पायरी 4:

अर्जाच्या मंजुरीनंतर रक्कम थेट लाभार्थ्याच्या खात्यात जमा केली जाते.

---

🌈 योजनेचे फायदे

फायदा	वर्णन
पोषण व आरोग्य सुधारणा	गर्भवती महिलांसाठी आर्थिक पाठबळ
बालकाची आरोग्यपूर्वक सुरुवात	स्तनपान व लसीकरणास प्रोत्साहन
अंगणवाडी सेवा वाढवणे	सेवा उपभोगाचे प्रमाण वाढते
मातृत्व काळात आधार	बाळंतपणात खर्चासाठी मदत
महिला सक्षमीकरण	महिलांना शासनाशी जोडले जाते

---

📌 योजना यशोगाथा (उदाहरण)

उस्मानाबाद जिल्ह्यातील ‘सुनंदा पाटील’ या महिलेला मातोश्री योजनेअंतर्गत ₹5,000 चा लाभ मिळाला. अंगणवाडी सेविकेच्या मार्गदर्शनाखाली तिने गर्भधारणेच्या पहिल्या महिन्यातच नोंदणी केली. नियोजित लसीकरण, तपासणी व योग्य आहारामुळे तिच्या बाळाचे जन्मानंतर आरोग्य उत्तम आहे.

---

📞 अधिक माहितीकरिता संपर्क

स्त्रोत	तपशील
महिला व बालविकास विभाग	https://womenchild.maharashtra.gov.in
जिल्हा महिला व बाल विकास अधिकारी	जिल्हा स्तरावरील कार्यालय
अंगणवाडी केंद्र / ASHA सेविका	स्थानिक सहाय्यक

---

✅ निष्कर्ष

‘मुख्यमंत्री मातोश्री योजना’ ही फक्त आर्थिक सहाय्य देणारी योजना नसून, ती एका आईच्या आरोग्याची, प्रतिष्ठेची आणि बाळाच्या भविष्याची हमी आहे.

ही योजना महिलांना गर्भावस्था व बाळंतपणात आवश्यक आधार देऊन समाजात अधिक सक्षम करते.

---

"आई सशक्त – समाज सक्षम!"

मुख्यमंत्री मातोश्री योजना – मातृत्वाचा सन्मान आणि सुरक्षिततेचा वचन्! 🌸

---