शेती ही निसर्गाधिष्ठित प्रक्रिया असून ती हवामानावर पूर्णपणे अवलंबून असते. अनियमित पावसाळा, पूर, दुष्काळ, गारपीट, कीड व रोगराई यामुळे पीकांचे मोठे नुकसान होते. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांना आर्थिक दृष्ट्या सुरक्षित ठेवण्यासाठी केंद्र सरकारने सुरू केलेली महत्त्वाची योजना म्हणजे प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (PMFBY).
🎯 योजनेचा उद्देश
पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक भरपाई देणे.आधुनिक शेती पद्धतींचा अवलंब करण्यास मदत करणे.
🗓️ योजनेची सुरुवात
घोषणा: 13 जानेवारी 2016ही योजना PMFBY ही संक्षिप्त रूपाने ओळखली जाते.
🧾 मुख्य वैशिष्ट्ये
| वैशिष्ट्य | माहिती |
|---|---|
| विमा संरक्षण | नैसर्गिक आपत्ती, कीड, रोग, पावसाअभावी किंवा अतिवृष्टीमुळे नुकसान |
| पिके | खरीप, रब्बी व वार्षिक व्यापारी/हॉर्टिकल्चर पिके |
| विमा हप्ता (शेतकऱ्याकडून) | खरीप – 2% रब्बी – 1.5% वार्षिक पिके – 5% |
| उर्वरित प्रीमियम | केंद्र व राज्य शासन मिळून भरते |
| लाभ | पिकाचे नुकसान झाल्यास थेट बँक खात्यात भरपाई |
| अर्ज प्रकार | ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन |
| विमा कंपन्या | शासनमान्य खासगी/सार्वजनिक विमा कंपन्या |
👨🌾 पात्रता (Eligibility Criteria)
-
सर्व मालकी हक्क असलेले शेतकरी
-
शेतजमिनीचे कागदपत्र (७/१२ उतारा)
-
बँकेकडून पीक कर्ज घेतलेले शेतकरी (Compulsory Coverage)
-
स्वयंघोषित शेतकरी (Voluntary Coverage)
📋 नोंदणी प्रक्रिया (How to Apply)
🖥️ ऑनलाइन अर्ज
शेतकरी https://pmfby.gov.in या अधिकृत पोर्टलवर किंवा मोबाईल अ‍ॅपद्वारे अर्ज करू शकतात.
🏢 ऑफलाइन अर्ज
जवळच्या सेवा केंद्र, बँक शाखा, कृषी कार्यालय, किंवा विमा कंपनी कार्यालयात जाऊन अर्ज करता येतो.
📄 आवश्यक कागदपत्रे
-
आधार कार्ड
-
७/१२ उतारा
-
पिकाची माहिती
-
बँक खाते तपशील (IFSC सह)
-
फोटो
-
बँकेकडील कर्जाचे कागद (कर्ज घेतल्यास)
🕒 अर्ज करण्याची शेवटची तारीख
खरीप हंगाम: साधारणतः जून ते जुलैरब्बी हंगाम: साधारणतः डिसेंबर ते जानेवारी
(राज्यानुसार व हवामानानुसार बदल होऊ शकतात. स्थानिक कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधावा.)
💰 विमा संरक्षण कशासाठी दिले जाते?
-
पूर्व-लागवड नुकसान – उगमपूर्व पावसामुळे लागवड होण्याआधी नुकसान
-
पिक वाढीतील नुकसान – गारपीट, अतिवृष्टी, दुष्काळ, कीड, रोग इ.
-
कापणीच्या वेळी नुकसान – पिक तयार असूनही अचानक पावसामुळे नुकसान
-
स्थानिक नैसर्गिक आपत्ती – विजेचा प्रहार, आग, सरीव पाऊस इ.
📊 भरपाई कशी मिळते?
शासनाने जाहीर केलेल्या "यील्ड बेस्ड इन्शुरन्स मॉडेल" वर आधारित.🏢 मुख्य विमा कंपन्या
Agriculture Insurance Company of India (AIC)🧭 नियंत्रण व देखरेख
कृषी मंत्रालय, भारत सरकार योजना नियंत्रित करते.📲 महत्त्वाचे पोर्टल्स व ॲप्स
| साधन | वापर |
|---|---|
| https://pmfby.gov.in | ऑनलाइन अर्ज, यादी, तक्रार निवारण |
| “Crop Insurance” App | विमा स्टेटस, भरपाई तपशील पाहण्यासाठी |
| CSC / सेवा केंद्र | ऑफलाइन मदतीसाठी |
🧾 योजनेचे फायदे एका नजरेत
| फायदा | तपशील |
|---|---|
| आर्थिक संरक्षण | नैसर्गिक आपत्तीतून झालेल्या नुकसानीस भरपाई |
| कमी विमा हप्ता | शेतकऱ्यांसाठी 1.5% ते 5% पर्यंत |
| सरकारचा सहभाग | उर्वरित हप्ता केंद्र आणि राज्य सरकार भरते |
| पारदर्शक प्रक्रिया | ऑनलाइन माहिती, थेट खात्यात भरपाई (DBT) |
| सर्व पिकांसाठी कव्हरेज | खरीप, रब्बी, व्यापारी व फळबाग पिके |
❗ महत्त्वाच्या सूचना
हप्ता वेळेवर भरला न गेल्यास विमा रद्द होतो.📣 निष्कर्ष
प्रधानमंत्री पीक विमा योजना ही शेतकऱ्यांसाठी नुसती योजना नसून एक आर्थिक सुरक्षा कवच आहे. निसर्गाच्या संकटांपासून आपल्या मेहनतीचं रक्षण करणारी ही योजना म्हणजेच खऱ्या अर्थाने "शेतीला आधार, शेतकऱ्याला सन्मान" देणारी योजना आहे.
✅ तुमच्या भागात ही योजना सुरू आहे का? अर्ज केला आहे का?
काही अडचण असल्यास खाली विचारू शकता – मदतीला तयार आहे! 🙌
0 टिप्पण्या